ارتباط شگفت‌انگیز بین روتین و خلاقیت
لیندا نایمن
درباره قدرت خلاقانه نظم
ما خلاقیت و روتین را دو نیروی متضاد در نظر می‌گیریم. خلاقیت به آزادی و خودانگیختگی مربوط می‌شود، درحالی‌که روتین به ساختار، نظم و محدودیت‌ها برمی‌گردد. اما حقیقت شگفت‌انگیز این است که این نیروهای ظاهراً متضاد در واقع بالهای یک پرواز هستند. متخصصان خلاق به‌خوبی می‌دانند که برای تولید آثار خلاقانه به هر دوی این‌ها نیاز داریم: آزادی و نظم.
هماهنگی ساختار و خودانگیختگی
مطالعه‌ای جدید حاکی از آن است که روتین سلاحی پنهان برای تقویت تفکر نوآورانه است!
مطالعات ترسا آمایبل و همکارانش تأثیر روتین‌سازی بر خلاقیت در محل کار را بررسی، و ارتباط بین آن‌ها را روشن کرده‌اند. تحقیقات آن‌ها نشان می‌دهد که روتین‌سازی تأثیری مثبت روی خلاقیت تدریجی دارد؛ نوعی خلاقیت که بر بهبود ایده‌های موجود متمرکز است.
وقتی وظایف زیادی برعهده‌تان است، مغزتان انرژی زیادی را صرف می‌کند تا فقط به انجام آن‌ها برسید. اما وقتی این کارها به بخشی از روزمره‌تان تبدیل می‌شوند، مغزتان دنده‌ها را تغییر می‌دهد. ناگهان انرژی ذهنی بیشتری برای تمرکز روی ایده‌های جدید و حل مشکلات خلاقانه خواهید داشت.
نیروی خلاقانه: روتین در عمل
چه‌بسا این مطالعه روی پیشرفت‌های تدریجی متمرکز باشد، اما معتقدم روتین خوب ایده‌های خلاقانه بزرگی به ارمغان می‌آورد.
برای نمونه، ایزابل آلنده، نویسنده شیلیایی-آمریکایی، از انضباط نوشتن الهام می‌گیرد، تا وقتی شمعش تمام شود. روتین صبحگاهیِ معروف ارنست همینگوی، که با قهوه غلیظ شروع می‌شد، چارچوبی ساختاری برای فرایند خلاقانه او داشت که از سپیده‌دم آغاز می‌شد. استیو جابز تمرین مدیتیشن داشت. نوآوران اختلال‌آفرینی مانند بنیان‌گذاران Airbnb، WhatsApp، Spanx و Whole Foods هم در بخشی از روتین خود مدیتیشن می‌کنند.
رهبری در خلاقیت
قدرت روتین به خلاقیت فردی محدود نمی‌شود. رهبران از مزایای روتین‌ها برای ایجاد محیطی شکوفا برای تفکر خلاقانه میان کارکنان استفاده می‌کنند. وقتی کارکنان فرایندهای منظم و انتظارات مشخصی برای وظایف روتین دارند، انرژیِ ذهنی‌شان آزاد می‌شود و حس امنیت روانی به وجود می‌آید. چنین روندی به آن‌ها اجازه می‌دهد روی همکاری، طوفان فکری ایده‌های جدید و حل چالش‌ها با دیدگاه‌های تازه تمرکز نمایند.
تصور کنید جلسه‌های تیمی شما به‌جای اینکه غرقِ جزئیات اداری شوند، به زمانی برای ایجاد خلاقیت از طریق بحث‌های جذاب تبدیل شوند.
پرورش روتینی خلاقانه
با ایجاد روتینی ساختاریافته که به هر عضو تیم اجازه شرکت فعالانه در فرایند خلاقانه را می‌دهد، محیطی ایجاد خواهید کرد که برای نوآوری بیشتر و موفقیت کل تیم مساعد است. ایجاد روتین نظم را به چالش می‌کشد، اما وقتی برقرار شود، نظم را تقویت می‌کند.
دلیلش چیست؟
- کاهش خستگی در تصمیم‌گیری: هر تصمیمی، چه بزرگ یا کوچک، از اراده شما می‌کاهد. روتین تعداد تصمیماتی را که در طول روز می‌گیرید، کاهش می‌دهد. پس انرژی ذهنی بیشتری برای مسائلی خواهید داشت که واقعاً به اراده نیاز دارند.
- شکل‌گیری عادت: با گذشت زمان، روتین‌ها تبدیل به عادت می‌شوند. حفظ عادت‌ها مستلزم تلاش آگاهانه کمتری است، و بنابراین برای تمرکز روی کارهای دیگر آزاد می‌شوید.
- بهبودی تمرکز: دانستن آنچه از روز خود انتظار دارید، به شما این امکان را می‌دهد که راحت‌تر تمرکز کنید. چنین رویکردی، به‌ویژه برای کارهای خلاقانه که نیاز به توجه مداوم دارند، مفید است.
پس اگر هم مانعی در مسیرِ شروع روتین است، باز هم مزایای بلندمدتش برای نظم بیشتر از آن موانع هستند. بر اساس تجربه‌هایم، بدون نظم هیچ آزادی‌ای وجود ندارد، زیرا اگر نظم نداشته باشیم، برده ذهن بی‌قرارمان هستیم، و در نتیجه در معرض رفتارهای خودتخریبی، مانند به تعویق انداختن و اجتناب، قرار می‌گیریم.
پس نباید به برده روتین تبدیل شویم، بلکه باید چارچوبی بسازیم که خلاقیت را پرورش بدهد. این‌ها چند نکته از یافته‌های مطالعه مذکور درباره کاهش بار ذهنی هستند:
- روتین را بپذیرید: با کارهای تکراری مبارزه نکنید! بلکه آن‌ها را فرصتی برای آزادسازیِ ذهن به‌منظور پیگیری فعالیت‌های خلاقانه ببینید. طراحی به من می‌گفت تکرار کمکش کرده راهکارهایی نوآورانه پیدا کند، زیرا ماهیت نسبتاً خودکارِ کار باعث می‌شود اشتباهاتی مرتکب شود، اما آن اشتباهات او را بیدار کردند و به محرک‌هایی برای ایده‌های جدید تبدیل شدند.
- برای «زمان تفکر» برنامه‌ریزی کنید: زمانی اختصاصی برای تمرکز روی حل مسائل خلاقانه در برنامه خود بگذارید. داشتن فضای اختصاصی کمکتان می‌کند که دنده‌ها را تغییر دهید و به منابع ذهنی آزاد خود دسترسی پیدا کنید.
- تنوع‌سازی کنید: روتین‌ها مفید هستند، اما تجربه‌ها و دیدگاه‌های جدیدی را جست‌وجو کنید تا آن جرقه خلاقانه‌تان هم روشن بماند. اگر در روتینی بی‌روح گیر کرده‌اید، تغییرش بدهید. در ضمن برای انجام کارهای خسته‌کننده حتماً به خودتان پاداش بدهید.
- اصلاح و تکرار کنید: روتین و خروجی خلاقانه خود را ارزیابی منظم کنید. از تنظیمش نترسید، و بهترین‌ها را کشف کنید.
ساختار و آزادی را بپذیرید
روتین دشمن خلاقیت نیست، بلکه خاکی حاصل‌خیز برای رشد خلاقیت به شمار می‌رود. چه‌بسا بعضی روتین‌هایتان را هم‌چون مراسمی خاص ببینید. من خلاقیت را تمرین می‌دانم، و داشتن تمرین منظم باعث افزایش کمیت و کیفیت خروجی شما می‌شود. به یاد داشته باشید، خلاقیت مانند عضله‌ای است که باید تمرین داده شود.
با ایجاد عادات تولیدی، محیطی برای شکوفاییِ روح نوآوری پرورش می‌دهید. این فکر را که خلاقیت تصادفی است کنار بگذارید. قدرت روتین منظم را بپذیرید و بگذارید ظرفیت‌تان اوج بگیرد. درون هر عمل ساختاری بذر نوآوری نهفته و در انتظار شکوفایی است.