۵ سبک رهبری در مدیریت که باید آن‌ها را بشناسید
برایان تریسی
کار رهبر اين است که با رهبري کردن ديگران به سمت موفقيت، امور را به سرانجام برساند. ايجاد يک سبک رهبري مؤثر که متناسب با موقعيت‌هاي مختلف باشد، مهم است. سبک مورد استفاده به نيازهاي تيم بستگي دارد.
رهبران بزرگ سبک‌هاي رهبري را بر اساس شرايط و هدف نهايي انتخاب مي‌کنند. در اينجا 5 سبک رهبري را آورده‌ايم که بايد آن‌ها را براي الهام بخشيدن به تيم خود براي ارائه بهترين عملکردشان توسعه دهيد.
درک سبک‌های رهبری
درک سبک‌هاي رهبري براي رهبري مؤثر بسيار مهم است. سبک رهبري نوعي رويکرد متمايز براي راهنمايي، انگيزه دادن و تأثيرگذاري بر تيم‌ها يا سازمان‌ها است. اين سبک ترکيبي از شخصيت، تجربيات زندگي، سطح هوش هيجاني، پويايي خانواده و طرز فکر يک رهبر است. سبک‌هاي رهبري مي‌توانند تحت تأثير عوامل مختلفي از جمله فرهنگ سازمان، نيازهاي تيم و الزامات موقعيت قرار گيرند.
سبک‌هاي رهبري رايج متعددي وجود دارد که هر کدام نقاط قوت و ضعف خود را دارند. برخي از رايج‌ترين سبک‌هاي رهبري عبارتند از خودکامه، دموکراتيک، عدم مداخله، تحول‌آفرين و رهبري خدمتگزار. رهبران خودکامه بدون مشورت با ديگران تصميم مي‌گيرند، در‌حالي‌که رهبران دموکراتيک اعضاي تيم را در فرآيند تصميم‌گيري مشارکت مي‌دهند. رهبران عدم مداخله به اعضاي تيم استقلال زيادي مي‌دهند، در‌حالي‌که رهبران تحول‌آفرين به اعضاي تيم الهام مي‌بخشند و آن‌ها را براي دستيابي به يک چشم‌انداز مشترک ترغيب مي‌کنند. رهبران خدمتگزار نيازهاي اعضاي تيم خود را در اولويت قرار مي‌دهند و بر رشد و توسعه آن‌ها تمرکز مي‌کنند.
اهمیت سبک‌های رهبری
سبک‌هاي رهبري مهم هستند زيرا مي‌توانند تأثير قابل توجهي بر موفقيت يک تيم يا سازمان داشته باشند. توانايي يک رهبر براي به عهده گرفتن مسئوليت و دانستن اينکه آيا فلان موقعيت نيازمند تصميم اجرايي است يا تصميم مشورتي، حياتي است. وقتي يک رهبر سبک رهبري خودش را بشناسد، مي‌تواند مالکيت، کنترل و مسئوليت اندازه و دامنه وظايف پيش رو را بر عهده بگيرد.
رهبري مؤثر بيش از هر عامل ديگري به سبک رهبري مربوط مي‌شود.
مطالعه‌اي که توسط دنيل کولمن انجام شد نشان داد که 30٪ از سودآوري نهايي شرکت به سبک رهبري مدير بستگي دارد. اين امر اهميت سبک‌هاي رهبري در دستيابي به موفقيت تجاري را برجسته مي‌کند.
علاوه بر اين، سبک‌هاي رهبري مي‌توانند بر تعهد، انگيزه و رضايت شغلي اعضاي تيم تأثير بگذارند. به عنوان مثال، رهبري که سبک رهبري مشارکتي را اتخاذ مي‌کند، مي‌تواند حس مالکيت و مسئوليت‌پذيري را در بين اعضاي تيم تقويت کند و منجر به افزايش بهره‌وري و رضايت شغلي شود.
سبک رهبری ۱: رهبر ساختاری
اولين سبک رهبري، ساختاري است. همه دقيقاً مي‌دانند چه کاري، چرا و با چه استانداردي بايد انجام شود. شما مسئوليت کامل کارکنان خود را مي‌پذيريد. شما آن‌ها را انتخاب مي‌کنيد، به آن‌ها وظيفه محول مي‌کنيد و آن‌ها را با انتظار برتري مديريت مي‌کنيد.
اين سبک به شما اين امکان را مي‌دهد که بدون دريافت نظر يا چالش ديگران، تصميمات سريع بگيريد. اين سبک شبيه به سبک رهبري خودکامه است که اغلب در محيط‌هاي پرفشاري مانند ارتش و نيروي انتظامي ديده مي‌شود.
سبک رهبري ساختاري مي‌تواند امکان انجام فعاليت‌هاي معاملاتي بيشتري را فراهم کند. به عنوان مثال، پاداش دادن يا تنبيه اعضاي تيم بر اساس عملکرد آن‌ها در اهداف شما.
از اين سبک زماني استفاده کنيد که تيمتان از قبل باانگيزه هستند و متخصصاني هستند که به کمي راهنمايي نياز دارند.
با اين حال، استفاده از اين سبک فضاي زيادي براي انعطاف‌پذيري باقي نمي‌گذارد. استفاده بيش از حد از آن يا استفاده از آن در تيمي که از قبل باانگيزه نيست، مي‌تواند منجر به احساس فشار زياد شود يا نوآوري را خفه کند.
سبک رهبری ۲: رهبر مشارکتی
سبک رهبري بعدي، مشارکتي است که به عنوان سبک رهبري دموکراتيک نيز شناخته مي‌شود.
شما با قرار دادن اعضاي تيمتان در اولويت، به آن‌ها اين حس را مي‌دهيد که واقعاً به آن‌ها اهميت مي‌دهيد. شما «عامل دوستي» را در ارتباط با آن‌ها پياده‌سازي مي‌کنيد که از سه مولفه تشکيل شده است: زمان، مراقبت و احترام.
شما با آن‌ها با همان احترام، صبر و درکي رفتار مي‌کنيد که با يک عضو خانواده يا دوست رفتار مي‌کنيد. به آن‌ها و مشکلاتشان اهميت مي‌دهيد و نگراني خود را ابراز مي‌کنيد. اين امر حس پيوند، تعلق و مالکيت سازمان را تقويت مي‌کند.
اين سبک با دادن اجازه به اعضاي تيم براي مشارکت در دستيابي به اجماع در مورد تصميمات و اهداف، روحيه آن‌ها را افزايش مي‌دهد. نظرات و صداي آن‌ها شنيده مي‌شود و همين امر به آن‌ها کمک مي‌کند تا راحت‌تر تغييرات را بپذيرند. همچنين زماني که به ايده‌هاي جديد يا ديدگاه‌هاي تازه نياز داريد، بهترين عملکرد را دارد.
از اين سبک در مواقع استرس‌زا يا زماني که نياز به ايجاد اعتماد است، استفاده کنيد. تکيه بيش از حد بر تمجيد مي‌تواند منجر به عملکرد متوسط و فقدان جهت‌گيري واضح و قوي براي شرکت شود.
سبک رهبری ۳: رهبری خدمتگزار
سومين سبک رهبري، خدمتگزار است.
اين سبک، سبک مشارکتي را يک‌طرفه مي‌کند، وضعيتي که طي آن شما شغل خود را وسيله‌اي براي خدمت به تيمتان مي‌بينيد، درست همانطور که آن‌ها در خدمت شما و شرکت هستند.
شما اين قانون طلايي را اجرا مي‌کنيد: شما افراد ديگر را همانطور که دوست داريد مديريت شوند، مديريت مي‌کنيد. اطمينان حاصل مي‌کنيد که همه شغل خود را به طور کامل درک مي‌کنند و تمام ابزارهاي مورد نياز خود را در اختيار دارند.
اگر اينطور نباشد، فرصت‌هاي زيادي براي يادگيري، آموزش و پيشرفت در اختيارشان مي‌گذاريد.
اين سبک باعث ايجاد اوج عملکرد مي‌شود زيرا کارکنان شما در حال يادگيري مهارت‌هاي حياتي هستند که هم عملکرد و هم شخصيت آن‌ها را بهبود مي‌بخشد. آن‌ها احساس مي‌کنند مشارکت، ايده‌ها و بازخورد آن‌ها واقعاً مهم است.
از اين سبک در تيم‌هاي متنوع استفاده کنيد، يعني جايي‌که براي هر عضو به شخصي‌سازي مديريت لازم است. رهبري خدمتگزار يک سبک عالي براي شروع است تا احترام، اعتماد و وفاداري زيادي کسب کنيد. اين سبک همچنين فرهنگي قوي ايجاد مي‌کند، زيرا با نيازهاي تيم هماهنگ مي‌شود.
اما اگر اين سبک را به خوبي متعادل نکنيد، مي‌تواند منجر به اين شود که تيمتان کنترل همه‌چيز را بر عهده بگيرد. مي‌تواند باعث فقدان اقتدار و محدود کردن جهت و چشم‌انداز شود.
سبک رهبری ۴: رهبر آزاداندیش
در سبک رهبري، آزادي شما به افراد خود آزادي عمل مي‌دهيد. اين رويکرد رهبريِ عدم مداخله بر تفويض اختيار و روش عدم مداخله تأکيد دارد و به اعضاي تيم استقلال قابل‌توجهي براي تصميم‌گيري و مديريت کارشان مي‌دهد. هنگامي که يک کار را محول مي‌کنيد، سعي مي‌کنيد از سر راه کنار برويد و فقط زماني که لازم است نظر دهيد و کمک کنيد.
شما با هدايت تيم به سمت يک چشم‌انداز يا هدف، نقش مقتدرانه‌تري ايفا مي‌کنيد. با اين حال، مشابه سبک خدمتگزار، شما وسيله رسيدن به هدف را به عهده هر عضو مي‌گذاريد.
اين سبک روحيه کارآفريني و هدفي روشن در اعضاي تيم شما القا مي‌کند. به خصوص اگر به دليل تغييرات درون شرکت‌تان به چشم‌انداز جديدي نياز داشته باشند.
از اين سبک زماني استفاده کنيد که تخصص فوق‌العاده‌اي داريد و تيمي از کارمندان بسيار با تجربه داريد که به نظارت زيادي نياز ندارند.
اين سبک زماني که اعضاي تيمتان متخصص‌تر از شما باشند يا به نظارت بيشتري نياز داشته باشند نتيجه مطلوبي نخواهد داد. اتخاذ اين سبک در چنين شرايطي مي‌تواند منجر به توليد ضعيف، فقدان بازخورد منظم و فقدان کنترل شود.
سبک رهبری ۵: رهبر تحول‌آفرین
آخرين سبک رهبري، تحول‌آفرين است.
اين سبک مورد علاقه بنده است. رهبري تحول‌آفرين با ترسيم تصويري بزرگ و هيجان‌انگيز از آينده، بر احساسات کارکنان تأثير مي‌گذارد.
شما با بهره‌برداري از اميدها، روياها و آرمان‌هاي کارکنان، آن‌ها را متحول مي‌کنيد. شما با انگيزه دادن به خودتان، به کارمندان انگيزه مي‌دهيد. از طريق شفافيت و ارتباطات بالا، بهره‌وري را افزايش مي‌دهيد.
اين سبک، از چشم‌انداز و آينده براي ايجاد هيجان و تعهد تيم شما به يک پروژه استفاده مي‌کند. اين سبک نه تنها به مالکيت تيم شما براي دستيابي به اهداف نياز دارد، بلکه نيازمند مشارکت شما به عنوان رهبر هست. شما با هيجان زده شدن و متعهد بودن نسبت به هر چيزي که مي‌گوييد و انجام مي‌دهيد، به سرمشق آن‌ها تبديل مي‌شويد.
از اين سبک براي تمرکز بر ايجاد نقاط قوت شخصي ماندگار استفاده کنيد. اين نقاط قوت باعث مي‌شوند هم‌تيمي‌هاي شما موفق‌تر باشند و به شما، خودشان و شرکت اطمينان بيشتري داشته باشند.
مگر در شرايطي که مهارت کافي نداشته باشيد يا تيمتان سرکش بوده و تمايلي به تغيير يا يادگيري نداشته باشد، اين سبک باعث ايجاد انگيزه در کار، کاهش ترس‌ها و کمک به شما در غلبه بر موانع با هم مي‌شود.
توسعه سبک رهبری‌تان
توسعه سبک رهبري‌تان نيازمند خودآگاهي، تأمل و تمايل به يادگيري و انطباق است. در اينجا چند نکته براي کمک به شما در توسعه سبک رهبري‌تان آمده است:
نقاط قوت و ضعف خود را بشناسيد: درک نقاط قوت و ضعف شما براي توسعه سبک رهبري‌تان ضروري است. نقاط قوت و ضعف خود را شناسايي کنيد و روي بهبود نقاط ضعف خود کار کنيد.
بازخورد بخواهيد: براي کسب بينش در مورد سبک رهبري خود، از اعضاي تيم، همکاران و مربيان خود بازخورد بخواهيد. از اين بازخورد براي شناسايي حوزه‌هاي بهبود استفاده کنيد.
از ديگران بياموزيد: رهبران ديگر را چه در داخل و چه در خارج از سازمان خود مشاهده کنيد و از آن‌ها بياموزيد. سبک‌هاي رهبري که به دل‌تان مي‌نشيند را شناسايي کنيد و آن‌ها را در سبک رهبري خود بگنجانيد.
خود تاملي را تمرين کنيد: به‌طور منظم در مورد سبک رهبري خود و تأثير آن بر تيم و سازمان‌تان تأمل کنيد. حوزه‌هاي نيازمند بهبود را شناسايي کنيد و روي توسعه مهارت‌هاي خود کار کنيد.
انطباق‌پذير باشيد: مايل باشيد سبک رهبري خود را با موقعيت‌ها و زمينه‌هاي مختلف تطبيق دهيد. هيچ سبک رهبري واحدي مناسب همه سازمان‌ها يا موقعيت‌ها نيست.
با پيروي از اين نکات، مي‌توانيد نوعي سبک رهبري ايجاد کنيد که براي اعضاي تيم شما مؤثر، الهام‌بخش و انگيزه‌بخش باشد.
به ياد داشته باشيد، سبک‌هاي رهبري ثابت نيستند و مي‌توانند با گذشت زمان با تمرين، خودانديشي و تمايل به يادگيري و انطباق، تکامل يابند.
از اين سبک‌ها براي رساندن تيمتان به موفقيت استفاده کنيد و اين بود خلاصه‌اي از 5 سبک رهبري مختلف.
براي تکرار…
پنج سبک رهبري عبارتند از:
رهبر ساختاري
رهبر مشارکتي
رهبر خدمتگزار
رهبر آزادانديش
رهبر تحول‌آفرين
به ياد داشته باشيد، فرآيند توسعه ويژگي‌هاي ارزشمند رهبري ساده است، اما آسان نيست. هيچ چيز ارزشمندي آسان نيست.
خبر خوب اين است که با توسعه اين سبک‌ها، متوجه تغيير در کار کارکنان خود خواهيد شد. اين 5 سبک، تيم شما را به موفقيتهاي بزرگ مي‌رساند، بهره‌وري را افزايش مي‌دهد و عملکرد را به اوج مي‌رساند.
قبل از پايان، مي‌خواهم جمله‌اي را به شما بگويم که براي دوستان و فالوورهاي‌تان تکرار کنيد: «رهبري، توانايي به دست آوردن دستاوردهاي خارق‌العاده با اتکا به افراد عادي است.»