شش تکنیک برای خلاق‌بودن
برخی از بهترین تکنیک‌ها برای الهام‌بخشیدن به تحول خلاق -حل اثربخش‌تر مسائل، تصمیم‌گیری بهتر و دستیابی به اهداف- کدام‌اند تا از طریق آنها بتوانیم مسئولیت نهایی انسانی خود را که همان تفکر است، به بهترین شکل تحقق بخشیم؟
در اینجا به چند مورد که آموخته‌ام اشاره می‌کنم:
ترکیبی فکر کنید: هر چیزی که در طول روز می‌بینید، می‌شنوید، لمس می‌کنید، می‌چشید و بو می‌کنید، این فرصت را به شما می‌دهد تا ترکیب‌های جدیدی را مد نظر قرار دهید. هنگامی‌که دندان‌های خود را مسواک می‌زنید، می‌توانید به مسواکی فکر کنید که دارای خمیر دندان است. ممکن است روی آینه‌تان شعاری بچسبانید که به شما یادآوری می‌کند روز را درست شروع کنید. ممکن است این شعار چنین باشد: «امروز چگونه می‌توانم خدمات خود را افزایش دهم؟» یا «به رویاهای کوچک بسنده نکن!». این نوعی ترکیب تفکر است. یک مداد ساده ترکیبی از چوب، کربن، لاستیک، رنگ و فلز است. می‌توانید با پیدا‌کردن ترکیب‌های جدید، ایده‌های بزرگی داشته باشید که به سود، ثبت اختراع و حتی شرکت‌های میلیارددلاری منجر شود. کارآفرینان به روش‌های مختلف از ترکیب تفکر سود می‌برند.
یک شرکت فرانسوی با ترکیب یک لوله تنفس معمولی را با رادیو —، نخستین لوله تنفسی دارای باتری با گیرنده رادیویی FM داخلی را اختراع کرد که حتی نیازی به گوشی ندارد. محصول AQUA FM از فناوری منحصربه‌فرد رسانایی استخوان برای انتقال صدا از طریق دندان‌ها و گوش داخلی استفاده می‌کند و صدایی واضح و شگفت‌انگیز ارائه می‌کند.
در مثالی دیگر، شرکت‌هایی مانند Vonage و اسکایپ خدمات تلفنی را با ترکیب تلفن و اینترنت دگرگون کرده‌اند و شرکت‌های بزرگ مخابراتی در حال تلاش برای ادامه راه ایشان هستند. شرکت‌های تلفن همیشه برای خدمات راه دور به ازای هر دقیقه هزینه دریافت می‌کنند، اما اینترنت متفاوت است. پهنای باند با نرخ استاندارد ماهانه برای استفاده نامحدود شارژ می‌شود. شرکت‌های نوپا در حوزه ارتباطات از طریق اینترنت از این موضوع به سود خود استفاده کرده‌اند و در مورد خدمات تلفن به نحوی متفاوت فکر می‌کنند. چرا وقتی تونل داده‌ای دارید که هزینه‌ای برای آن پرداخت می‌کنید -اتصال پهنای باند- باید برای ارسال داده‌ها از طریق سرویس تلفن خود به ازای هر دقیقه نیز پول پرداخت کنید؟ با اتصال تلفن به پهنای باند خود، به سادگی از آن استفاده کنید و با کسری از هزینه با هر کسی در جهان صحبت کنید.
به اقتباس فکر کنید: ولکرو از طریق اقتباس ایجاد شد. در سال 1948، جرج دی مسترال، مهندس سوئیسی، یک روز از پیاده‌روی در مزرعه‌ای با علف‌های هرز بازگشت و متوجه شد زردینه‌ها [خارهای نوعی علف هرز] به ژاکت پارچه‌ای او چسبیده‌اند. پس از مطالعه یکی از آن زردینه‌ها در زیر میکروسکوپ متوجه شد که پیچ‌وخمی از رشته‌های نازک به صورت فرخورده (یا قلاب‌مانند) در انتهای آن است که به پارچه‌ها یا پشم حیوانات می‌چسبد. به این ترتیب وی به پتانسیل یک بست کاربردی جدید پی برد. آزمایش، توسعه و تکمیل اختراع هشت سال طول کشید، اما اکنون ولکرو یک محصول شناخته‌شده و فوق‌العاده سودمند است. ولکرو حتی برای بهبودبخشیدن به انواع محصولات تطبیق داده شده است؛ از کفش‌هایی که از ولکرو به جای بند استفاده می‌کنند تا بندهای مچی قابل تنظیم ولکرو روی دستکش‌های بوکس.
در مثالی دیگر، طراحان از فیبرهای نوری انعطاف‌پذیر کوچکی، که برای آزمایش‌های فیزیک با انرژی بالا ساخته شده بودند، اقتباس کردند و آنها را با پارچه‌های معمولی تلفیق کردند. این اقتباس به تولید پارچه جدیدی به نام لومینکس منجر شد که به معنای واقعی کلمه می‌درخشد. براق نیست و در تاریکی نمی‌درخشد، اما از خودش نور می‌تاباند. اکنون لومینکس در لباس‌های نمایش، کیف‌های دستی، پرده‌ها و همچنین لباس کاربرد دارد.
طی سال‌های آتی شاهد نتیجه تفکر افراد در راستای اقتباس و ارائه ایده‌هایی به ارزش میلیون‌ها دلار خواهید بود. چرا شما نباید یکی از این افراد باشید؟ تنها محدودیتی که می‌تواند مانع شما برای اقتباس از محصولات قدیمی و سازگارکردن آنها برای کاربردهای جدید باشد، محدودیت خلاقیت خودتان است.
به جایگزینی فکر کنید: هنگامی‌که به جایگزینی فکر می‌کنید، از خود بپرسید چگونه می‌توانید ایده، محصول یا ماده دیگری را جایگزین ایده‌ای کنید که در حال حاضر کاربرد دارد. به عنوان مثال، برگر سویا برای گیاهخواران جایگزین محصولات گوشتی است و الوار پلاستیکی اکنون به عنوان جایگزینی برای بتن، چوب و فلزات استفاده می‌شود. بله، الوار پلاستیکی بازیافتی (RPL) محصولی چوب‌مانند است که از پلاستیک بازیافتی یا پلاستیک بازیافتی مخلوط با مواد دیگر ساخته شده است. این الوار پلاستیکی می‌تواند از سوی مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان در طیف گسترده‌ای از محصولات، از جمله عرشه‌ها و اسکله‌ها، الوارهای نما، ایستگاه‌های پارکینگ، میزهای پیک‌نیک، نیمکت‌ها، سطل‌های زباله، گلدان‌ها و کاربردهای سفارشی متعدد مورد استفاده شود.
همچنین می‌توانید یک محصول موجود را انتخاب کنید و از طریق تفکر جایگزینی آن را بهبود بخشید. به عنوان مثال، چمدان دارای چرخ را در نظر بگیرید. این یک اختراع بی‌نظیر بود، زیرا نیاز به حمل چمدان را از بین می‌برد. اما، برای سال‌ها چرخ‌ها از پلاستیک ارزان‌قیمت ساخته می‌شدند که اغلب فقط اندکی بهتر از کشیدن چمدان‌ها روی زمین بود. همین اواخر بود که شخصی تصمیم گرفت این چرخ‌های پلاستیکی ارزان‌قیمت را با چرخ‌های پرسرعت بلبرینگ اسکیت‌های رولربلید جایگزین کند. این جایگزینی موجب تولید چمدان‌های چرخ‌دار بهتری شد و مسافران احساس بهتری از حمل آنها داشتند.
خلاصه، تصور نکنید به این دلیل که یک چیز خاص در گذشته همواره کاربرد داشته است، ناچار هستید باز هم از همان استفاده کنید. شاید جایگزینی وجود داشته باشد که کارایی بهتری داشته باشد، از سرعت بالاتری برخوردار باشد، هزینه‌ها را کاهش دهد، سبک‌تر یا زیباتر باشد و مواردی نظیر این. پس به جایگزینی فکر کنید.
بزرگنمایی را مد نظر داشته باشید: بزرگ فکر کن! به عنوان مثال می‌توان به آسمان‌خراش‌ها، پنتاگون، نوشیدنی‌های غیرالکلی بزرگ، و تئاتر IMAX اشاره کرد. آیمکس را فیلم‌سازان/کارآفرینان کانادایی راه‌اندازی کردند که خواهان سالن‌های بزرگ‌تر و بهتر بودند. اکنون آیمکس بهترین تجربه برای تماشای فیلم است که به مردم کمک می‌کند بیشتر ببینند، احساس بهتری داشته باشند و بهتر بشنوند.
وسایل نقلیه نیز بزرگ‌تر می‌شوند. سال‌هاست که کامیون و ون داریم. اما در سال‌های اخیر، پدران و مادرانی که مایل به کاهش تعداد خودروها در جاده‌ها هستند، خواهان وسایط نقلیه بزرگ و متفاوتی شده‌اند؛ شاسی‌بلند هامر، لینکلن نویگیتور، کادیلاک اسکالید و سایر خودروها، تنها تعدادی از غول‌هایی هستند که فرزندان ما را با خیال راحت به فعالیت‌های روزانه‌شان می‌رسانند.
با این حال، با اینکه بیشتر شرکت‌های خودروسازی در حال بزرگ‌ترکردن محصولات خود هستند، بی‌ام‌دبلیو راه مخالف را در پیش گرفت که ما را به استراتژی فکری بعدی‌مان رهنمون می‌شود.
به کوچک‌سازی فکر کنید: کوچک فکر کن! در بحبوحه انفجار ماشین‌های شاسی‌بلند، بی‌ام‌دبلیو به خودروهای کوچک‌تر فکر می‌کرد و حق ثبت مینی‌کوپر را به دست آورد. این امر فقط ثابت می‌کند که بزرگنمایی و کوچک‌سازی می‌توانند همزمان در یک بازار موفق شوند.
فراتر از صنعت خودرو، فناوری دیگری را می‌یابیم که برای کوچک‌سازی تلاش می‌کند. آی‌پاد کوچک است؛ دستگاه پخش صوتی دیجیتال قابل حمل که شرکت کامپیوتری اپل آن را طراحی و به بازار عرضه کرده است و حتی با وجود اینکه در حال حاضر محصولی کوچک به شمار می‌آید، اپل همچنان نسخه‌های کوچک‌تر و کوچک‌تری از آی‌پاد محبوب را با هارددیسک‌های بزرگ‌تر و بزرگ‌تر عرضه می‌کند (تفکر کوچک‌سازی و بزرگنمایی!).
طراحان لباس نیز به کوچک‌سازی فکر می‌کنند. کارآفرینانی وجود دارند که در حوزه لباس‌های کودک و لباس‌های سگ‌های کوچک تخصص دارند؛ مانند بوتیک لباس کودک و لباس کودک Baby Ultimate (www.babyultimate.com) و بوتیک (www.purecountry.net) Pure Country Pet.
به بازآرایی فکر کنید: چیزها را به عقب، وارونه یا پشت‌ورو بچرخانید. جیمز دایسون، بنیان‌گذار جاروبرقی‌های دایسون، از خرید جاروهایی که با پرشدن، مکش خود را از دست می‌دادند، خسته شده بود. او به جای بهبود در طرح‌های موجود، از ابتدا شروع کرد و کل جاروبرقی را به روشی جدید و متفاوت و در نهایت بسیار موفق تنظیم کرد. چیدمان جدید دایسون از جداسازی سیکلونی به جای کیسه استفاده کرد. هشت سیکلون استوانه‌ای خاک و هوا را با سرعتی تا 600 متر بر ساعت می‌چرخانند. این دستگاه از نیروی گریز از مرکز برای به دام‌انداختن زباله‌ها و خروج هوا استفاده می‌کند و هیچ فیلتری برای مسدودشدن وجود ندارد و این به این معنی است که دایسون قدرتمند باقی می‌ماند. دایسون چقدر موفق بوده است؟ در چند سال گذشته، بیش از 10 میلیارد دلار در سراسر جهان فروش داشته است. می‌توانم بگویم تنظیم مجدد او به طرز چشمگیری موفقیت‌آمیز بود!
چطور چیزی را وارونه کنید؟ مشکل بطری‌های سس کچاپ، خردل و سالاد معمولی چیست؟ بیرون‌آوردن محتویات سخت است، به خصوص زمانی که محتویات در حال اتمام هستند. راه‌حل چیست؟ اکنون تولیدکنندگان بطری‌ها را به گونه‌ای می‌سازند که وارونه قرار گیرند تا محتویات آن همیشه به راحتی خارج شود.
روی چه چیزی کار می‌کنید که از این نوع تفکر سود ببرد؟ چه چیزی را می‌توانید بچرخانید و انقلابی بر پا کنید؟
چیزها را دوباره مرتب کنید، سرعت را تغییر دهید، ترتیب را عوض کنید و از ابتدا شروع کنید. این نوع تفکر برای همه سودمند است. به عنوان مثال، فروشندگان می‌توانند از این تکنیک‌های خلاقانه برای ابداع برنامه‌های کاربردی جدید برای محصولات یا خدمات، روش‌های جدید برای تاکید بر ترجیحات مشتری، ایده‌های نو یا ترکیب محصول برای حل مشکلات مشتری، راه‌های بهتر برای سازماندهی زمان و تلاش خود بهره ببرند.
اگر می‌خواهید ذهن خود را به سمت عمل جدیدی سوق دهید، به ترکیب، اقتباس، جایگزینی، بزرگنمایی، کوچک‌سازی و تنظیم مجدد فکر کنید. خودتان هم از ایده‌هایی که ارائه می‌دهید شگفت‌زده خواهید شد. خیلی زود عادت خواهید کرد که به هر یک از این راه‌ها به عنوان امری روزانه فکر کنید. این نوع تفکر دامنه قدرت ذهن شما را افزایش می‌دهد و شما را قادر می‌کند به شکلی کامل‌تر از قابلیت‌های ذهنی خود بهره‌برداری کنید. اجازه بدهید ذهنتان برای شما کار کند. نسبت به هیچ چیز بی‌تفاوت نباشید. همه چیز را می‌توان تغییر داد و بهبود بخشید. تنها چیزی که می‌توانید به طور قطع روی آن حساب کنید تغییر است. منتظر تغییر نباشید، عامل تغییر باشید. به ایجاد تغییر کمک کنید.
شش تکنیک برای تحول خلاق:
1- ترکیبی فکر کنید.
2- اقتباس کنید
3- به جایگزینی فکر کنید.
4- بزرگنمایی را مد نظر قرار دهید.
5- به کوچک‌سازی فکر کنید.
6- به بازآرایی بیندیشید.